تاثیر افزایش نرخ عوارض آزادراهی بر تصادفات جاده‌ای

به گزارش گروه ایران ترافیکال، به نقل از هفته نامه حمل و نقل، مدیرکل بهره‌برداری از آزادراه‌های وزارت راه‌وشهرسازی می‌گوید «این افزایش قیمت بر اساس قانون و ضوابط مربوطه بوده» و «هرساله مدل‌های مالی که برای ساخت و استهلاک آزادراه‌ها تعیین می‌شود، موردبررسی قرار گرفته و بر اساس مفاد قانون‌های ذی‌ربط وزیر راه‌وشهرسازی نسبت به اعلام نرخ جدید با توجه به پارامترهای مختلف ازجمله نرخ تورم اقدام می‌کند.»

عمده دلیل وزارت راه‌وشهرسازی برای اعمال افزایش نرخ عوارض آزادراهی، «استهلاک» هزینه‌هایی است که توسط بخش خصوصی برای احداث این آزادراه‌ها پرداخت شده است. وزارت راه‌وشهرسازی می‌گوید بودجه راه‌سازی و توسعه شبکه آزادراهی فقط ۵ درصد از هزینه‌های موجود را کفاف می‌دهد و ازاین‌رو چاره‌ای نیست به‌جز مشارکت با بخش خصوصی. آن‌هم درحالی‌که بر اساس آخرین آمار موجود، بیش از ۲ هزار کیلومتر آزادراه در دست ساخت وجود دارد که پس از ساخته‌شدن، هزینه‌هایی چون نگه‌داری، نصب علائم و روشنایی و... نیز به هزینه‌های جاری آن اضافه می‌شود.

سال گذشته، غلامرضا سلامی، مشاور وزیر وقت راه‌وشهرسازی،اعلام کرده بود که «سیاست این وزارتخانه در برخورد با چالشی به نام آزادراه‌ها، حرکت به سمت پولی شدن بیش‌تر آنهاست.» سلامی عنوان کرده بود که «عوارض دریافت شده ناچیز است» ازاین‌رو «سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به دلیل همین سود کم، حاضر به تعمیر و نگه‌داری آزادراه‌ها نیستند.»

اما او از طرحی خبر داده بود که بر اساس آن، «در صورت ارتقای سطح سرویس و نگهداری از آزادراه‌ها توسط بخش خصوصی عوارض آزادراه‌ها بالا برود.» به گفته مشاور وزیر وقت راه‌وشهرسازی عوامل زیادی در تعیین شاخص‌های دریافت عوارض آزادراهی دخیل هستند. مثلا اگر آزادراهی راه عبور منحصربه‌فردی داشته باشد که البته در ایران چنین آزادراهی نداریم این مردم هستند که انتخاب می‌کنند از راه ویژه که پولی است بروند یا از راه معمولی. یا اینکه آیا این آزادراه‌ها برای رفت‌وآمدهای محیطی است یا برای کسب‌وکار است. اینها همه عواملی است که در محاسبه قیمت عوارض آزادراهی محاسبه می‌شود. 

مقایسه درصد رشد نرخ عوارضی کشور در سال ۹۸ با ۹۷ نشان می‌دهد که بالاترین نرخ رشد در بخش عوارض خودروهای سواری در این یک سال رخ‌داده است. بهای عوارض خودروهای سواری به ازای یک کیلومتر پیمایش، در سال گذشته ۵۸۷ ریال بوده که امسال این عدد به ۷۱۵ ریال افزایش پیدا کرده است؛ یعنی ۲۳ درصد رشد بهای عوارض در یک سال. در دو بخش کامیونت و کامیون دو محور نیز این رشد بالا به شکلی دیگر دیده می‌شود. بهای عوارض به ازای یک کیلومتر پیمایش در سال گذشته برای کامیونت‌ها هزار و ۱۱۴ ریال بوده که امسال هزار و ۳۲۳ ریال افزایش پیدا کرده است.

پس از خودروهای سواری، کامیون‌ها و کامیون‌های دو محور، وانت‌بارها هستند که با بیش‌ترین رشد قیمتی در عوارض آزادراهی مواجه بوده‌اند. چنانکه در این بخش عوارض آزادراهی از ۸۷۷ ریال در سال گذشته به هزار و ۲۰ ریال در سال جاری رشد کرده است.

این رشد قیمتی ۱۶درصد نسبت به سال گذشته بوده است. درست به‌مانند نرخ عوارض آزادراهی تریلی‌ها که از ۲ هزار و ۱۹۵ ریال به ۲ هزار و ۵۲۴ ریال رسیده است. کم‌ترین میزان رشد عوارض آزادراهی در بخش حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای بوده است. چنان‌که برای اتوبوس‌ها عوارض آزادراهی به ازای یک کیلومتر پیمایش، در سال گذشته هزار و ۳۸۶ ریال بوده که امسال این رقم به هزار و ۴۹۸ ریال رسیده است. ۱۰درصد رشد در یک سال؛ اما پایین‌ترین میزان رشد نرخ عوارض آزادراهی نیز برای مینی‌بوس بوده که از ۸۷۷ ریال به ازای یک کیلومتر پیمایش به ۹۶۶ ریال در سال جاری رسیده است.

تصادفات کم می‌شود؟

عمده دلیل رانندگان برای استفاده از آزادراه‌ها، امکانات نور و روشنایی در شب، آسفالت مناسب و علائم و خط‌کشی درست است. این امکانات است که به‌طورکلی، میزان تصادفات را کاهش داده و سفر کم‌خطری را رقم می‌زند. اما برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که افزایش نرخ عوارض آزادراهی، حداقل برای رانندگانی که نیاز روزانه و پی‌درپی به استفاده از آزادراه‌ها دارند خبر خوبی نیست و آنها را به سمت جاده‌های قدیمی‌تر و ناامن‌تر که حادثه‌خیز نیز هستند سوق می‌دهد.

اعمال عوارض جدید برای آزادراه‌ها در حالی است که وزارت راه‌وشهرسازی به دنبال الکترونیکی‌کردن پرداخت عوارض در آزادراه‌هاست. با این سیاست جدید، این امیدواری به وجود می‌آید که هر خودرو بر اساس میزان پیمایشی که داشته و بر اساس الگوهای در نظر گرفته‌شده، به میزان خاصی عوارض بپردازد. اما تا آن زمان، «پرداخت پول برای استفاده از امکانات جاده‌ای» است که حرف اول را می‌زند.
/م